Ruzie, roddel en geweld

Al jaren is het spannend in Europa. De macht van Hitler in de Nazi-partij groeit. De macht van de Nazi-partij in Duitsland groeit. De macht van Duitsland in de wereld groeit. Saarland, Rijnland en later ook Sudetenland, zijn weer deel van het Duitse Rijk. Het Duitse leger heeft bijna zonder strijd een deel van Tsjecho-Slowakije ingenomen. Ook Oostenrijk wordt bij het Duitse Rijk gevoegd.

 

Engeland en Frankrijk zien het gebeuren en zij zijn het er niet mee eens. Maar zij zijn bang om geweld te gebruiken. Bang dat een politieke ruzie zal eindigen in weer een oorlog. Bang voor een herhaling van de wereldoorlog uit 1914-1918. Er wordt tussen de grootste Europese landen Duitsland, Frankrijk en Engeland heel wat afgepraat. Nieuwe afspraken worden gemaakt. De Engelse premier zegt zelfs dat deze afspraken  ‘vrede voor onze tijd’ brengen. Dan wordt de rest van Tsjecho-Slowakije ingepikt door Duitsland. Het Engelse en Franse leger worden gemobiliseerd. Maar niemand grijpt in. Op 1 september 1939 valt Duitsland het buurland Polen binnen. Eindelijk dringt de ernst nu echt door en op 3 september 1939 verklaren Engeland en Frankrijk de oorlog aan Duitsland. Nederland mobiliseert ook maar blijft neutraal. Er is dus nog geen oorlog in ons land.

 

De grenzen worden goed bewaakt. Stellingen worden gebouwd, loopgraven gegraven. De oude Hollandse waterlinie wordt weer in gebruik genomen. De regering probeert nog wapens bij te kopen maar er wordt nauwelijks iets geleverd. In deze tijd vliegen ook regelmatig Duitse of Engelse vliegtuigen over Nederland. Er worden zoeklichten en afweerkanonnen geplaatst. Het Nederlandse leger moet, om te laten zien dat het geen partij kiest, op alle vliegtuigen schieten.

Vanuit Duitsland komen regelmatig geruchten dat het Duitse leger van plan is ook Nederland binnen te vallen. De legerleiding twijfelt maar neemt zoveel  mogelijk voorzorgsmaatregelen.

 

Ook jonge mannen uit Bergschenhoek, Berkel en Bleiswijk worden gemobiliseerd. Sommigen hebben al eerder in dienst gezeten, anderen krijgen nu voor het eerst een uniform aan. De meeste soldaten hebben geen zin om van huis weg te gaan. Overal in het land gaan soldaten op weg naar de plaats waar ze zullen worden ingezet.'

 

“We waren onervaren en schoten met onze geweren op de overvliegende vliegtuigen. We hadden elk maar tien kogels.”

 

Op 10 mei 1940 valt het Duitse leger toch nog onverwacht Nederland binnen. Ook België en Frankrijk worden aangevallen. Het Nederlandse leger verdedigt zich waar het kan maar de soldaten zijn slecht getraind en hebben vaak te weinig moderne wapens en onvoldoende munitie. Na vier dagen is de strijd nog niet afgelopen. De Nederlandse troepen hebben harder gevochten dan verwacht en er zijn veel meer Duitse soldaten gevangen genomen dan mogelijk leek. Bovendien zijn er erg veel Duitse vliegtuigen neergeschoten of beschadigd bij de landing. Op 14 mei wordt Rotterdam gebombardeerd. Tegen dit geweld kan Nederland niet op. Om te voorkomen dat ook andere steden zullen worden gebombardeerd, geeft het leger zich over.



Sergeant van Kooten in Berkel?

"Sergeant der Artillerie" C.R. van Kooten is volgens schrijver Kees van Kooten in Berkel en Rodenrijs geweest. Volgens een rekening in het oorlogsalbum van deze sergeant zou hij een verrekijker gevorderd hebben bij ene heer Treurniet. Kees van Kooten schreef hierover het boek 'De verrekijker'. Hoewel de rest van het boek vooral de fantasie van Kees van Kooten weerspiegel, is het een opmerkelijke gebeurtenis.  Wikipedia

 

De sergeant lijkt een rol te hebben gehad in een mitrailleurscompagnie (MC) van het Regiment Grenadiers. Met zijn afdeling zou hij in 1940 in het Berkelse zijn geweest. Wie weet meer?


Gevechten bij Bleiswijk; huzaren in actie

Op de website http://www.zuidfront-holland1940.nl/ wordt geschreven over de strijd bij Bleiswijk

 

"Het Depot Wielrijders uit Gouda had acht depotcompagnieën, welke bedoeld waren voor de Regimenten Wielrijders (waaronder overigens ook enige tientallen huzaren). Onder hen ook een compagnie die geheel uit de lichting 1924 bestond, welke eerder tijdens de mobilisatie was gedeactiveerd, maar kort voor de Duitse inval wederom was opgeroepen. Deze laatste compagnie en een rekrutencompagnie werden ingezet om tegen de luchtlandingen rond Den Haag te gaan optreden. Nog voor het middaguur van de 10e mei bereikte men Bleiswijk alwaar men bevel kreeg op te treden tegen Duitsers rond Bergschenhoek en Berkel. Het detachement werd later nog versterkt met een 60-tal manschappen van het depot, bestaande uit huzaren en rekruten. Deze depottroepen raakten op enkele locaties in gevecht met Duitse luchtlandingstroepen, die zij niet alleen verliezen toebrachten maar waarvan ook een vijftigtal gevangen werd genomen. Gedurende de latere dagen wisten enkele detachementen van deze depottroepen nog enkele gevangenen te maken, maar kwam het behoudens enige schermutselingen niet meer tot gevechten. Het Depot verloor zelf twee gesneuvelden tijdens deze gevechten."

Dienstplichtigen elders in gevecht

Veel dienstplichtigen uit de regio werden opgeroepen 'op te komen' in Leiden. Vaak werden zij ingedeeld bij 4 R.I. : het 4e Regiment Infanterie. Dit regiment was in de mobilisatie voor een deel gelegerd in het gebied rond Katwijk (ZH) en Noordwijk. Het regiment werd voor een groot deel ingezet bij de gevechten in de Vesting Holland in de meidagen van '40; met name ook bij de gevechten rond vliegveld Valkenburg. Zie ook https://www.mei1940.nl/4RI/4RI.htm

 

Het oorlogszakboekje van C.W. Koppert uit Berkel en Rodenrijs, ingedeeld bij 4 R.I. Bij dit regiment hoorde ook de 4e Compagnie Mortieren van 8.

Dhr. Koppertj maakte deel uit van een van de  'secties mortieren' uit deze compagnie en werd ingezet in de regio Katwijk. 

Onderstaand een foto van de 1e mortiersectie, 4e Compagnie Mortieren van 8. De groep waarin ook dhr. Koppert geplaatst was bij het eerste stuk.

Dhr. Koppert is de tweede van links op de bovenste rij.  

Hieronder een foto van de 2e sectie van de mortieren van 8, 4e regiment infanterie. De groep waarin de heren L. Burgstad, A.J. Vonk en D. van Ardenne waren geplaatst bij het tweede stuk. 

De tweede man van links op de bovenste rij is D. van Ardenne.

De man met hond op de voorgrond is L. Burgstad.

Wie herkent A.J. Vonk op de foto?

Met dank aan: / Bron:  https://www.mei1940.nl/Foto2_Mobilisatie_4R.I/Foto-pagina2.htm

Ooggetuigenverslagen

Lees hier de dagboekaantekeningen van Frank Valburg of Leendert Moerman. 

Download
Leendert Moerman
Eigen ervaringen van Leendert Moerman, gepubliceerd in het boekje "Bergschenhoek tijdens de 2e Wereldoorlog".
Leendert Moerman.pdf
Adobe Acrobat document 2.2 MB
Download
Frank van Valburg
Dagboeknotities van Frank van Valburg, bewerkt door Andreas Huurman
Artikel Frank van Valburg voorlopige ver
Adobe Acrobat document 423.2 KB

'Onze jongens' in de mobilisatie

Cor Overdevest uit Berkel en Rodenrijs en zijn eenheid (de 4e sectie van de Genie) tijdens de mobilisatie in 1939 in Utrecht.

Het 4e Regiment Infanterie (4RI) tijdens de mobilisatie in Leiden. Op de foto links knielend Siem van der Burg.

Rinus Kurver, ook ingedeeld bij het 4e Regiment Infanterie op de foto te zien op de bovenste rij, tweede van links. Waarschijnlijk is de foto genomen in Noordwijk. Zijn maten Jan van Ieperen en Bernard Smit staan niet op deze foto. 

Huzaren-Motorrijder Arend van der Burg uit Berkel en Rodenrijs. 

Lau Burgstad uit Bergschenhoek, ingedeeld bij de mortiercompagnie van het 4e Regiment Infanterie.

Lau Burgstad met zijn onderdeel tijdens een defilé voor H.M. de koningin. Dit defilé werd gehouden op de Boulevard Noord in Katwijk aan Zee begin april 1940. 

Dirk Vrijenhoek was bij een ander onderdeel van het 4e Regiment Infanterie gemobiliseerd.

Mobilisatie in de regio

Nederlandse militairen in de dorpsstraat van Zoetermeer, december 1939.

Kapitein G. van Loon 

 

Lees zijn verslag op de website van Oud Soetermeer hier.

Een Nederlandse zoeklichteenheid bij Zoetermeer.

Wachtmeester van Spaendonck, hier voor een cafe in Zoetermeer, moest zorgen voor het vervoer van zoeklichten.

 

De website van Oud Soetermeer heeft hier uitgebreide informatie over. 

Lees hier meer over Wim van Spaendonck!

Duitse vliegtuigen geland in de omgeving!

Tijdens de inval gebruikten de Duitsers grote aantallen transportvliegtuigen. Veel van deze vliegtuigen werden neergehaald door het Nederlandse luchtafweergeschut. Anderen maakten een noodlanding omdat vliegvelden niet vrij waren. Een Duits JU-52 vliegtuig in de Bergboezem bij Berkel en Rodenrijs, vlakbij het toenmalige treinstation Berkel. 

 

Links: Een bij Pijnacker geland toestel (een Duitse JU-52) zorgde voor veel bekijks! 

De drie foto's hieronder zijn van het zelfde toestel.

In de Noordpolder tussen Berkel, Bleiswijk en Zoetermeer landden op 10 mei 1940 vijf Duitse JU-52 vliegtuigen met luchtlandingstroepen. Drie vliegtuigen stegen weer op en twee bleven achter. Nederlandse troepen begonnen een tegenaanval en namen daarbij 47 krijgsgevangenen. Download hier een deel van het gevechtsverslag: 

Download
Verslag van gevecht in de Noordpolder mei 1940
409_535049_0003 verslag Nederlandse tege
JPEG-bestand 3.3 MB

Aan de landscheiding op Bleiswijkse grond, sneuvelden op 10 mei 1940 de Huzaar- Motorrijder Jan Baas (foto links) en Willem P.M. Theunissen (foto gezocht!)

Moed tijdens het gevecht

Bij de gevechten in de Noordpolder werden enkele gedurfde acties ondernomen. De vaandrig (aspirant officier / officier in opleiding) J.C. van der Brugge werd na de oorlog onderscheiden voor zijn moedig optreden tijdens de tegenaanval. Hieronder de persoonlijke kledingkist met bijhorend label van deze vaandrig. 

Een andere vaandrig die betrokken was bij het gevecht in de Noordpolder was C.M. Vliegenthart. Het grootste deel van zijn militaire nalatenschap is in het bezit van het Nationaal Militair Museum.